29 lutego 2024 r. w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odbyło się spotkanie konsultacyjne dotyczące systemu pieczy zastępczej. W spotkaniu udział wzięły Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Katarzyna Kotula, Minister ds. Równości wraz z posłankami, przedstawicielami organizacji pozarządowych, administracji rządowej w terenie i reprezentantami samorządu terytorialnego. W spotkaniu uczestniczył m.in. Konrad Kroczek, przedstawiciel Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej (ZGWRP).
Spotkanie zostało zainicjowane w związku ze świadomością słabej realizacji wskaźników w systemie pieczy zastępczej, rozwijającym się z dużymi trudnościami procesem deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, coraz częstszą sytuacją niemożności realizacji postanowień sądowych o umieszczeniu dziecka w pieczy oraz spadającą liczbą rodzin zastępczych.
W czasie dyskusji przedstawiciele poszczególnych podmiotów przedstawili obraz obecnej sytuacji ze swojej perspektywy oraz postulaty zmian. Przedstawiciele samorządu lekarskiego zwrócili uwagę na narastający problem noworodków oczekujących nawet przez kilka miesięcy na miejsca w pieczy w oddziałach szpitalnych, mimo iż nie wymagają one hospitalizacji. Przedstawiciele samorządu terytorialnego zwrócili m.in. uwagę na rozbieżności w interpretacjach prawnych pomiędzy gminami a powiatami, w zakresie partycypowania gmin w kosztach koordynatorów pieczy zastępczej. Reprezentanci jednostek samorządu terytorialnego wskazali też na rozbieżność – w omawianym zakresie – widoczną w orzeczeniach regionalnych izb obrachunkowych oraz na utrudnioną możliwość wspierania finansowego podmiotów prowadzących rodzinne domy dziecka poza zapisami ustawowymi. Podnieśli oni też nierozwiązaną dotąd kwestię niemożności ustalenia odpłatności wobec rodziców przebywających za granicą.
Osoby reprezentujące placówki opieki instytucjonalnej nakreśliły m.in. problemy kadrowe w swoich placówkach oraz brak przepływu informacji pomiędzy instytucjami jako utrudniające pracę. Zwróciły one też uwagę na narastający problem dzieci przyjmowanych w trybie interwencyjnym ponad limity miejsc obowiązujące w placówkach.
Przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się pieczą rodzinną, w tym rodzinnych domów dziecka przedstawili szereg postulatów, m.in. w zakresie zmiany formy zatrudnienia rodzin zastępczych z dominujących umów-zleceń na umowy o pracę. Postulowali oni podwyższenie wynagrodzenia, rozwiązanie problemu urlopów, konieczność dostępu do informacji medycznych na etapie przyjmowania dziecka do pieczy w związku z licznymi zakażeniami chorobami wirusowymi. Wśród ich postulatów znalazła się również konieczność stworzenia ogólnopolskiego rejestru wolnych miejsc w pieczy, połączonego z odejściem od rejonizacji. Kolejny postulat dotyczył wolnego procedowania w sądach w zakresie zwiększania uprawnień dla rodziców zastępczych, zwłaszcza w zakresie opieki medycznej i edukacji oraz utrudnionego dostępu do specjalistycznego wsparcia, zwłaszcza lekarskiego i rehabilitacji.
Przedstawiciele samorządu sędziów rodzinnych, zwrócili uwagę, iż sądy nie mają możliwości szybszego procedowania bez zmian w obowiązujących przepisach. Uczestnicy dyskusji zgodzili się, że obecny system jest niedrożny, niedofinansowany, brakuje w nim współpracy i wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami. Wskazano też zgodnie, że istniejące zapisy ustawowe nie określają jasno zakresów współpracy między poszczególnymi podmiotami.
Spotkanie zakończyło się deklaracją minister Dziemianowicz-Bąk, że deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej jest kierunkiem właściwym oraz że ministerstwo w centrum uwagi ma dobro każdego dziecka. Minister zadeklarowała, iż będzie współpracować z Ministerstwem Sprawiedliwości w zakresie niezbędnych zmian ustawowych. Zapowiedziała też powołanie konsultacyjnych zespołów roboczych, które zajmą się poszczególnymi obszarami tematycznymi, takimi jak piecza rodzinna, usamodzielnienie osób opuszczających pieczę, instytucjonalna piecza zastępcza, wsparcie dzieci najmłodszych i ze specjalnymi potrzebami oraz wypracowanie promocji pieczy zastępczej.