W stanowisku Zarząd ZGWRP niezmiennie podkreśla pilną potrzebę zmian systemowych w obszarze procesów podziału i zmian granic gmin. Negatywnie opiniuje wszystkie wnioski mające cechy wywłaszczeń bez rekompensat i związane z utratą źródeł dochodu gmin wywłaszaczanych.
Zarząd ZGWRP po zapoznaniu się z wnioskami dotyczącymi zmian w podziale terytorialnym kraju w 2020 r. oraz po przeprowadzonych konsultacjach z gminami objętymi wnioskami, – przyjął następujące stanowisko:
- W dalszym ciągu wskazujemy na pilną potrzebę zmian systemowych w zakresie prawa dotyczącego procesów podziału i zmian granic gmin. Po raz kolejny wskazujemy na nieuregulowane problemy finansowe wynikające z podziałów.
- Oczekiwane przez nas zmiany prawa, o które wielokrotnie wnosiliśmy, winne wyjść naprzeciw oczekiwaniom wspólnot samorządowych i tym samym zażegnywać spory terytorialne, wynikające z konfliktogennych przepisów. Obecna, niezmienna sytuacja w dalszym ciągu powoduje wnoszenie przez jednostki samorządu terytorialnego wniosków do Trybunału Konstytucyjnego. Budzi także wątpliwości przedstawicieli doktryny prawniczej w tym zakresie.
- Wyrażaliśmy w tej sprawie nadzieję na kompleksowe regulacje spraw podziałowych w okresie obchodów 30-lecia funkcjonowania odrodzonego samorządu w Polsce.
- Zarząd ZGWRP nie wnosi uwag i zastrzeżeń do wniosków w zakresie nadania statusu miasta, miejscowościom, objętych wnioskami.
- Pozytywnie opiniujemy wnioski w sprawie zmian nazw siedzib władz gminnych oraz w sprawie zmian nazwy gminy, czy też powiatu.
- Nie ma naszych uwag w zakresie wniosków dotyczących zmiany granic gmin wniesionych solidarnie i w porozumieniu przez samorządy objęte zmianami.
- Zmiany granic gmin, dokonywane wyłącznie z pobudek ekonomicznych, niepopartych dokumentami strategicznymi i rozwojowymi (np. w przypadku Rzeszowa), – poza burzeniem więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych oraz jedności i stabilności terytorialnej, generują także ubytki w dochodach i destabilizują budżety gmin dotkniętych redukcjami terytorialnymi.
Zarząd ZGWRP, uwzględniając także skutki ekonomiczne i problemy społeczne związane z epidemią COVID-19, wskazuje, że negatywne następstwa ocenianych procesów podziałowych, pogłębią dodatkowo obecny stan destrukcji finansów JST.
W zawiązku z powyższym Zarząd ZGWRP opiniuje negatywnie wnioski mające cechy wywłaszczeń bez rekompensat i związane z utratą źródeł dochodu.
Jednocześnie Zarząd ZGWRP apeluje do Prezesa Rady Ministrów i do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, będącym także Współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego o niepodejmowanie w obecnej sytuacji kryzysowej decyzji podziałowych, w odniesieniu do tych samorządów, gdzie nie ma porozumienia oraz równoczesnych wniosków w sprawie zmiany granic.